Tahta Kaşık

Deneme_

Tamlama şeklinde kullandığımız birçok kelime var. Tek bir şeyi anlatıyor, ama iki kelime ile. Bazen sıfat tamlaması, bazen isim tamlaması ama hep bir şeylerin birbirini tamlaması. Niye peki? Niye tek kelimeden oluşan bir isimleri yok. Harfler yan yana mı gelemedi? Yumuşak g grev mi yaptı?  Halay başı hızlı mı gitti? Ne oldu?

Hadi örnekleyelim. Patlamış mısır da patlamayan mısır neden sadece mısırdır Sağlık ocağı, zamanında küçük hastane demedikleri için şükür mü etmeliyiz? Su kaplumbağası, ama gemiye su arabası demiyoruz. Yazık değil mi hayvana bir ismi yok? Yaprak sarması, hatta zeytinyağlı yaprak sarması uzun çok uzun.  Ama tek bir ismi olsa nasıl olurdu?

Çok işlevsel insanların yemek yaparken elinden düşmeyen bir kaşık var. Ama ona sadece kaşık demiyoruz. Tahta kaşık diyoruz. Neden? Mesaisi her yemekte soğan kavurma ile başlayıp yemek pişene kadar devam eder. Serviste de bizi yalnız bırakmaz. Yine elimizdedir. O tahta kaşıktır. Birinden kaşık diye isteyemezsiniz. Zaten isteseniz bile size yemek kaşığı verir. Kaşık karşılığı yemek kaşığıdır. Tatlı kaşığı o da tatlı bir kaşıktır. Orta boy kaşık denmez. Tatlı kaşığı denir. Hadi onu geçtim. Küçüktür sırasını beklesin. Çay kaşığını zaten geçtim. Çayı şekersiz içerim.  Bu çay ve şeker konusunda da bir yazı çıkar da Arzu’ya sormak lazım. Ama siz Arzu kim sormayın.

Tahta kaşık mutfaktaki savaşçının kılıcı. Ama adı yok. Yüzüklerin Efendisi kitabında hobbit Frodo’nun org görünce parlayan kılıcının bile bir ismi vardı. Adı küçük parlayan kılıç değildi. Çok güzel bir ismi vardı. Merak ederseniz o ismi yazının sonunda yazacağım. Ama şimdi düşünelim. Tahta kaşık demeyelim de ne diyelim? Hadi bir adı olsun.

Şimşir, yapıldığı malzeme. Bana oradan şimşiri versene. Olur mu? Olur. Aslında ne desek olur.

Bunun Adı Findel kitabında olduğu gibi. Kitaptaki kahramanımız tükenmez kaleme findel diye bir isim uyduruyordu. Ve bunu kabul ettirmeye çalışıyordu. Tabi o çocuk kitabı diye okumadıysanız siz kaybettiniz. Yetişkinler daha çok çocuk kitabı okumalı da başka bir yazının konusu olsun.

O zaman biz tükenmez kaleme ne diyelim? Müke. İşte bunu bende kitaptaki çocuk gibi uydurdum. Güzel de oldu. Nereden tükenemez kaleme geçtik? Daha tahta kaşık düşünüyorduk diyorsanız, onu bir yandan düşünmeye devam edelim. Uydurmak serbest.

Böyle söyleyelim diye değil, neden böyle söylenmemiş diye bir yazıdır esasen. Sözlüğe girme kaygısı yoktur. Anlam içermez. Sosyal mesaj içermez. Tamlama şeklinde bir isim değil de tek kelimelik bir ismi olsaydı ne olurdu?

Açıklığa kavuşturalım. Tamlamalarla hiçbir sorunum yok. Özellikle sıfatları çok severim. Ursula L.Guin  Dümeni Yaratıcılığa Kırmak diye bir atölye kitabı vardır. Burada bir başlık yazdığınız hikayeyi sıfatsız tekrar yazın şeklinde bitiyordu. En zorlandığım yazıydı. Elimde hazır şablon vardı. Sadece sıfatlar çıkacaktı. Bundan kolay ne var dedim. Çok zordu.

Sıfatlar güzeldir. Onlarsız pek kendimi ifade edemiyormuşum bunu anladım. İsimle sıfat buluşunca güzel tamlamalar olur. İsim tamlamaları da güzeldir.  Ama yine tahta kaşık, ne olabilirdi diye düşünmeden de duramıyorum? Sadece tahta kaşığa değer verilmesini istiyorum.

Ursula L. Guin’in Yerdeniz serisinde büyücünün gerçek adını sadece birkaç kişi bilir. Herkes ona Çevik Atmaca der. Ama asıl ismi farklıdır. Çünkü isim güçtür. İsmini bilen gücünü çalabilir şeklinde bahsedilen olgudan yola çıkarsak kitabı okumayan arkadaşlara Çevik Atmaca’nın gerçek adını maalesef söylemem. Ama tek bir ismi var. Onu söyleyebilirim. Çünkü isim güçtür.

Yine tahta kaşığa dönersek, varsa alternatifleriniz yazın. Sözlüğe girmese de eğleniriz.

Unutmadım. Kılıcın adı Sting. Ünlü şarkıcı gibi. Aslında ünlü şarkıcı Frodo’nun kılıcı gibi. Ama ısrar etmeyin büyücünün adını söylemem. Kitabı okumanız lazım.